အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ျခင္း (ARSENIC POISONING)
အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ျခင္းသည္
ကမာၻတစ္၀ွမ္းတြင္ ၾကံဳေတြ႔ေနရေသာ လူအမ်ား၏ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္မႈကို ျဖစ္ေစသည္႔ ျပႆနာတစ္ရပ္
ျဖစ္ပါသည္။ သဘာ၀ အေလွ်ာက္ ေျမေအာက္ေရ၌္ အာဆင္းနစ္ အဆိပ္မ်ား ပါ၀င္ေနတတ္ျပီး ထုိေရကုိ
လူအမ်ား ေသာက္သုံးမႈေၾကာင့္ လူ၏ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းသို႔ အာဆင္းနစ္ အဆိပ္မ်ား ေရာက္ရွိျပီး
ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားရပါသည္။ လူ၏ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းသို႔ အာဆင္းနစ္ ေရာက္ရွိမႈ ပမာဏ အနည္းအမ်ား
ေပၚတြင္ မူတည္၍ ေရာဂါ အျပင္းထန္ ရရွိမႈ၊ နာတာရွည္ က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚရပါသည္။
အာဆင္းနစ္သည္ ေျမၾကီးႏွင့္
ေျမေအာက္ ေရထဲတြင္ သဘာ၀အေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ သတၱဳျဒပ္စင္ (semi metal) တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
သတၱဳ ဓါတုပစၥည္းအျဖစ္ တစ္ကမာၻလံုးတြင္ ေတြ႔ရွိရ၏။ သတၱဳဓါတ္မ်ား သတၱဳပစၥည္း အရည္အေသြးကို
ပိုင္ဆိုင္ထားျပီး အပူခ်ိန္ ဒီဂရီ အနည္းအငယ္တြင္ သတၱဳ အသြင္သ႑ာန္ အတုိင္း ျဖစ္ျပီး
အျခား ေရြွေငြ သတၱဳမ်ားကဲ့သုိ႔ ပုံသ႑ာန္ ေျပာင္းလဲမရေသာ သတၱဳျဒပ္စင္ ျဖစ္ပါသည္။ အာဆင္းနစ္သည္္
ေျမေအာက္ေရတြင္ အာဆင္းနစ္ အက္စစ္ (Arsenic Acid) အျဖစ္ ပါ၀င္ေန တတ္ပါသည္။ ဟုိက္ဒရုိ
ကလုိရစ္ အက္စစ္၊ ဆာျဖဴရစ္ အက္စစ္ မ်ားကဲ့သုိ႔ အေရျပားကုိ ေလာင္က်ြမ္းႏုိင္သည့္ အက္စစ္မ်ိဳးကဲ့သုိ႔
မဟုတ္ပါ။
ေျမေအာက္ေရတြင္ အာဆင္းနစ္
ပါ၀င္မႈ အနည္းအမ်ားမွာ ပထ၀ီ၀င္ အေနအထားႏွင့္ ဆက္ႏြယ္မႈ ရွိပါသည္။ ပထ၀ီ၀င္ အေနအထားအရ
အာဆင္းနစ္ကုိ ေတြ႔ရွိရေသာ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ားမွာ အာဂ်င္ တီးနား၊ ဘဂၤလားေဒ့၊ ခ်ီလီ၊ တရုတ္၊
အိႏိယ၊ ထုိင္း၊ မက္စီကုိ၊ အေမရိက၊ တုိ႔ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ မည္သည့္
ေနရာေဒသ မ်ား၌္္ အာဆင္းနစ္ရွိေၾကာင္း ေသခ်ာ မသိရွိေသးေသာ္လည္း ဧရာ၀တီတုိင္း ေက်ာင္းကုန္း၊
က်ဳံေပ်ာ္၊ ဟသၤာတ၊ သာေပါင္းႏွင့္ ေရၾကည္ျမိဳ႔နယ္ စသည့္ ေဒသမ်ားတြင္ ေသာက္သုံး ေရတြင္္
အာဆင္းနစ္ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ေလ့လာမႈမ်ားအရ
ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေပါင္း ခုနစ္ဆယ္ေက်ာ္မွ လူမ်ား ၁၃၇ သန္းေက်ာ္သည္ ေသာက္သံုး ေရမ်ား တြင္
အာဆင္းနစ္ ပါ၀င္မႈေၾကာင့္ အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ျခင္း ေရာဂါမ်ားကို ခံစားေနရေၾကာင္း၊
ကမာၻ႔ႏိုင္ငံ မ်ား၏ ၁၆ ရာခုိင္ႏႈန္းသည္ ညစ္ညမ္းေသာ အာဆင္းနစ္ အဆိပ္ဓါတ္ ပါ၀င္ေသာ ေရမ်ားကို
သံုးစြဲ ေနရ ေၾကာင္း၊ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မွ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ အတြင္း ေသာက္သံုးေရ မသန္႔ရွင္းမႈေၾကာင့္
၀မ္းပ်က္၀မ္းေလွ်ာ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ျပီး ႏွစ္စဥ္ ငါးႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္မ်ား တစ္သိန္းေက်ာ္
ေသဆံုးေနရေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
အာဆင္းနစ္သည္ အနံ႔အရသာ
မရွိပါ။ ေျမၾကီးထဲႏွင့္ ေျမေအာက္ေရမ်ားအတြင္း
သဘာ၀အေလ်ာက္ ပါ၀င္ျ႔ပီး စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ ဖန္မွန္ လုပ္ငန္းမ်ား၊
လွ်ပ္စစ္ အီလက္ထနစ္ ပစၥည္းမ်ား ထုတ္လုပ္မႈ လုပ္ငန္းစသည္႔ စက္ရုံ အလုပ္ရုံမ်ားမွ စြန္႔ပစ္ေသာ
ေဘးထြက္ ပစၥည္းတြင္လည္း ပါ၀င္ပါသည္။
အာဆင္းနစ္ကို သေဘၤာေဆး၊
သုတ္ေဆးမ်ား၊ အေရာင္ဆိုးေဆး၊ ပိုးမႊားသတ္ေဆးမ်ား ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ေဆး၀ါးႏွင့္ ဆပ္ျပာ၊
သတၱဳလုပ္ငန္းႏွင့္ စီမီး ကြန္ဒက္တာ (Semi-conductor) မ်ားတြင္ အသံုးျပဳၾကပါသည္။ ထို႔ျပင္
စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပုိးသတ္ေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကျပီး၊ သတၱဳ တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္း
မ်ားႏွင့္ သတၱဳရည္ ၾကိဳသည္႔ လုပ္ငန္းမ်ား မွလည္း အာဆင္းနစ္ အဆိပ္ ထြက္ရွိႏုိင္ပါသည္။ အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ျခင္းကို ကာကြယ္ကုသျခင္း မျပဳ
ပါက အသက္ ေသဆံုးႏိုင္ပါသည္။
အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ျခင္း
ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ေၾကာင္း
စတင္ေရာဂါလကၡဏာျပသမႈမ်ားမွာ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေခါင္းရႈပ္ ေနျခင္း၊ စိတ္ ကေမာက္ကမ ျဖစ္ျခင္း၊
အိပ္ငိုက္ျခင္း၊ ၀မ္းသြား ၀မ္းေလွ်ာျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိပ္မိျခင္း၊ က်ယ္ျပန္႕ ဆိုး၀ါး
လာပါက ခႏၶာကိုယ္ အေၾကာဆြဲျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ အေရျပား ထူလာျခင္း၊ အေရျပား အေရာင္အေသြးႏွင့္၊
လက္သည္း ေျခသည္းမ်ား အေရာင္ေျပာင္း လာတတ္ပါသည္။
အေရာင္ေျပာင္းျခင္းသည္
ေသြးျဖဴဥ ပိုမိုမ်ားလာျခင္း (Leukonychia Striata) ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႔ျပင္ ပါးစပ္ထဲတြင္
သတၱဳအရသာ ေပၚေနျခင္း အစာျမိဳခ်ရ ခက္ခဲျခင္း ပ်ိဳ႔အန္ျခင္း၊ ဆီးထဲတြင္ ေသြးပါျခင္း၊
ၾကြက္သားမ်ား လႈပ္ရွားမႈကို အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစျခင္း၊ မလႈပ္ရွားႏိုင္ ေတာ့ျခင္း ေျခလက္မ်ား
ထုံက်င္ျခင္း၊ သြက္ခ်ာပါဒ ေရာဂါ ခံစားရျခင္း ဆံပင္ကြ်တ္ျခင္း၊ ဗိုက္နာျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္ပါသည္။
အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ျခင္းသည္
ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္ေသာ အဆုတ္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ အသည္း၊ ႏွလံုးႏွင့္ အေရျပားတို႔ကုိ္
အဓိက ထိခိုက္ ခံစားေစပါသည္။ ႏွလံုးကို ထိခုိက္ေစျပီး ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္ျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း
ေရာဂါ ျဖစ္ပြားျခင္း၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္ ကင္ဆာေရာဂါ မ်ားကိုလည္း ျဖစ္ပြားေစ ႏိုင္ပါသည္။
အာစင္းနစ္ေၾကာင့္
ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈကို ေသြးေဖါက္စစ္ျခင္း၊ ဆီးစစ္ျခင္း၊ ဆံပင္၊ လက္သည္း၊ ေျခသည္းမ်ား စစ္
ေဆးျခင္းျဖင့္ သိရွိႏိုင္၏။
နာတာရွည္ေရာဂါမ်ားအျဖစ္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း ဗီတာမင္ေအ
ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ ျဖစ္ေစျပီး ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားျခင္း၊ ၾကက္ မ်က္သင့္ျခင္း၊ ညဘက္ မ်က္စိမျမင္ျခင္း
ေရာဂါ (Night blindness) ကိုပါ ခံစား ရႏိုင္ပါသည္။ ေသာက္သံုးေရမွ အင္ေအာ္ဂဲနစ္ အာဆင္းနစ္သည္
၇၀ မွ ၂၀၀ မီလီဂရမ္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း ေရာက္ရွိပါက ေသဆံုးႏိုင္ပါသည္။
ကမာၻ႔ က်န္းမာေရး
အဖဲြ႔အစည္း (WHO) မွ ေသာက္သံုးေရတြင္ အာဆင္းနစ္ ေရတစ္လီတာတြင္ ၀.၀၁ မီလီ ဂရမ္ (0.01mg/L)
ထက္ မပိုသင့္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ထားပါသည္။ ကမာၻ႔ က်န္းမာေရး အဖြဲ႔မွ လူအမ်ား၏ က်န္းမာေရး
မထိခုိက္ ေစေရးအတြက္ တိုင္းတာေရး ပစၥည္းကိရိယာ မ်ားျဖင့္ သုေတသန ျပဳထား ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
အာဆင္းနစ္ ပမာဏမ်ားစြာ
ပါ၀င္ေသာ ေရကုိ ေသာက္သုံးမႈေၾကာင့္ မ်ားစြာေသာ လူအမ်ား အဆိုး၀ါးဆံုး အာဆင္းနစ္ အဆိပ္သင့္ျခင္း
ဘဂၤလားေဒ့ႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါသည္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈမ်ား သမိုင္းတြင္
လူအမ်ား အၾကီးမားဆံုး အဆိပ္သင့္ျခင္းဟု ကမာၻ႔ က်န္းမာေရးအဖြဲ႔မွ ေခၚဆို သတ္မွတ္ခဲ့ပါသည္။
သတၱဳတူးေဖာ္ရာတြင္ အသံုးျပဳေသာ နည္းလမ္းတစ္ခု
ျဖစ္သည့္ ေရဖိအားသံုး ကိရိယာမ်ားကို အသံုး ျပဳ၍ သတၱဳမ်ားကို ဖယ္ရွား ျပိဳကြဲေစျခင္းသည္လည္း
ေျမေအာက္ေရ အတြင္းသုိ႔္ အာဆင္းနစ္္ ေရာက္ရွိေစပါသည္။ ေျမၾကီးအတြင္းသုိ႔္ အာဆင္းနစ္္
ေရာက္ရွိပါက၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေန မ်ားကိုပါ ေျပာင္းလဲေစ၍ ေျမၾကီးထဲတြင္ အက္စစ္ဓါတ္
လြန္ကဲေစျပီး သစ္သီး၀လံ၊ အပင္မ်ားထံသို႔ အာဆင္းနစ္ ၀င္ေရာက္ေစပါသည္။
အာဆင္းနစ္ကို ထင္ရွားေသာ
ပိုးသတ္ေဆးအျဖစ္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အသံုးျပဳေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊
သတၱဳရည္ၾကိဳ လုပ္ငန္းမ်ား ျဖစ္သည္႔ ခဲ၊ ေရွြ သြပ္ရည္ၾကိဳ လုပ္ငန္း၊ ေၾကးနီရည္ၾကိဳ လုပ္ငန္း
မ်ားမွလည္း အာဆင္းနစ္ အဆိပ္ ထြက္ရွိမႈေၾကာင့္ ထုိ လုပ္ငန္း လုပ္ကုိင္ၾကေသာ လုပ္သားမ်ားလည္း
အဆိပ္သင့္ ႏုိင္ပါသည္။
အာဆင္းနစ္ ပါ၀င္ေသာ
ေျမၾကီးမွ ထြက္ရွိေသာ စပါးတြင္ အာဆင္းနစ္ ၂၆၀ ပီပီဘီ (260 PPb) ပ်မ္းမွ် ပါ၀င္မႈ ရွိေၾကာင္း
ေတြ႔ရွိ ရပါသည္။ စီးပြားျဖစ္ ေမြးျမဴေသာ ၾကက္မ်ားတြင္လည္း အားျဖည္႔ပစၥည္း ျဖစ္ေသာ အေလးခ်ိန္
တိုးေဆးႏွင့္ ၾကက္သား အေရျပား အေရာင္လွပေစေရး ေဆးမ်ား၊ (Roxarsone ႏွင့္
Nitrasone) ႏိုက္ထရိုက္ ပါ၀င္ေသာ ဓါတ္ပစၥည္း မ်ားေၾကာင့္လည္း အာဆင္းနစ္ ဓါတ္မ်ား အစားအစာတြင္
ပါ၀င္တတ္ပါသည္။
အာဆင္းနစ္ကို လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၄၀၀
ေက်ာ္မွ စတင္၍ ႏုိင္ငံအသီးသီးတြင္ ေဆး၀ါးအျဖစ္ တရုတ္ တိုင္းရင္းေဆးမ်ားအျဖစ္ သံုးစြဲခဲ့ပါသည္။
အေနာက္တိုင္းတြင္ အာဆင္းနစ္ ဓါတ္ေပါင္းကို ပင္နီစလင္ေဆး၀ါးႏွင့့္္္ ဆာလဖာေဆး၀ါးမေပၚမီက
ဆစ္ဖလစ္ ကာလသားေရာဂါ ကုသေရးအတြက္ႏွင့္ိ ပဋိဇီ၀ ေဆး၀ါးအျဖစ္ မ်ားစြာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
အားတုိးေဆးမ်ားတြင္
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားေဆး၀ါးမ်ားတြင္ မႈလေဆး၀ါး (မပါမျဖစ္ေဆး၀ါး) အျဖစ္ ေသာ္လည္းေကာင္း
ေဖၚစပ္ အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။ ဗါနီကာ ရွာလကာရည္မ်ားတြင္လည္း ေရာစပ္ၾကပါသည္။ အသားအေရ လွပျဖဴ၀င္းရန္ႏွင့္
အေရျပား မတြန္႔ရန္ ေဆးမ်ားအျဖစ္ ေျမျဖဴမ်ားျဖင့္ ေရာစပ္ အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။
သို႕ေသာ္ အာဆင္းနစ္ကို
ေသြးေၾကာမ်ားမွ စုပ္ယူတတ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိခဲ့သျဖင့္ သံုးစြဲမႈ ရပ္တန္႔ခဲ့ပါသည္။ ေရာင္စံု
ေဆးမ်ားအနက္ အလြန္ေက်ာ္ၾကားေသာ အစိမ္းေရာင္ျခယ္ေဆးသည္ အာဆင္းနစ္ကြန္ေပါင္းကိုအေျခခံ
ေဖၚစပ္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ပန္းခ်ီေဆးေရာင္ျခယ္လုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္ လုပ္ကိုင္ခဲ့ေသာ
အႏုပညာသည္မ်ားကိုလည္း အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရပါသည္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၇၀ခုႏွစ္မွ ၁၉၇၅ခုႏွစ္အတြင္း
အမ္ဂ်ီအို (NGO) အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ အ၀ီစိတြင္းေပါင္း ၇.၅သန္းကို တူးေဖာ္ေပးခဲ့ၾကပါသည္။
၁၉၉၀ခုႏွစ္တြင္ လူဦးေရထူထပ္ေသာေနရာ မ်ားတြင္ ေပ၃၀၀နက္ေသာ အ၀ီစိတြင္းမ်ားကို တူးေဖာ္ခဲ့ပါသည္။
ထိုအ၀ီစိတြင္း ၁၀သန္းအနက္ အခ်ိဳ႕ အ၀ီစိတြင္းမ်ား၏ ေရမ်ားသည္။ သန္း ၇၀ ေသာ လူအမ်ားကုိ အဆိပ္သင့္ေစခဲ့ပါသည္။ ေျမၾကီးအတြင္းမွ
ေသာက္သံုးေရ ရရွိရန္ တူးေဖာ္ျခင္းေၾကာင့္ ေအာက္ေျခ ေက်ာက္ လႊာအတြင္း၌ ရွိေနေသာ အာဆင္းနစ္မ်ား
ေရထဲတြင္ ပါ၀င္သြားျခင္းျဖစ္သည္။
ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔အစည္းမွ
ေသာက္သံုးေရတြင္ အာဆင္းနစ္ ပါ၀င္မႈ ပမာဏကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ အတြက္ ေရတစ္ လီတာတြင္
၀.၀၅ မီလီဂရမ္ (0.05mg/L) အတြက္ သတ္မွတ္ေပးထားခဲ့ေသာ္လည္း ေျမာက္အေမရိကႏွင့္ ဥေရာပ
ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္၊ ၀.၀၁ မီလီဂရမ္ (0.01mg/L) သာ သတ္မွတ္ ထားပါသည္။
၁၉၉၈ခုႏွစ္တြင္ျဗိတိသွ်ပထ၀ီတိုင္းတာေလ့လာ
ေရးအဖြဲ႔မွ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံရွိ ၆၁ခရိုင္၏ အ၀ီစိအတြင္းမ်ားအား အာဆင္းနစ္ပမာဏပါ၀င္မႈကို
တိုင္း တာခဲ့ရာ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား စံႏႈန္း 0.01mg/L ထက္ ၄၆% ရာခုိင္ႏႈန္း ပိုမိုျမင့္မားေနျပီး
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ စံႏႈန္း (0.05mg/L)ထက္ ၂၇%ျမင့္မားေနေၾကာင္း
ေတြ႔ရွိရ ပါသည္။
အာဆင္းနစ္သည္ အဆိပ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။
၁၂၅မီလီဂရမ္မွ် စားသံုးမိပါက ေသဆံုးႏိုင္ပါသည္။ မာက်ဴရီ ျပဒါးအဆိပ္သင့္ျခင္းထက္ ေလးဆပိုမုိပါသည္။
အာဆင္းနစ္ပါ၀င္ေသာေရကို တာရွည္စြာ ေသာက္သံုးရပါက အာဆင္းနစ္ကို စစ္ေရာဂါ (Arsenicosis)
ျဖစ္ပြား၍ အေထြေထြ က်န္းမာေရး ခ်ိဳ႔ယြင္းမႈ ျဖစ္ေပၚျပီး အေရျပားျပႆနာမ်ားျဖစ္သည္႔ အေရျပားအေရာင္ေျပာင္းလဲျခင္း၊
လက္ဖ၀ါးႏွင့္ ေျခဖ၀ါးေပၚတြင္ မာေၾကာေသာဒဏ္ရာအကြက္မ်ားကို ေတြ႔ျမင္ရ၏။ အေရျပား၊ ဆီးအိမ္၊
ေက်ာက္ကပ္၊ အဆုတ္ ကင္ဆာႏွင့္ ေသြးေၾကာ မ်ားေရာဂါျဖစ္ပြားႏိုင္ပါသည့္အျပင္ ေသြးေၾကာမ်ား
ေရာဂါရရွိျခင္းေၾကာင့္ (ေျခေထာက္အမဲေရာင္္ေရာဂါ) Black Foot Disease လည္း ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါသည္။
အာဆင္းနစ္အဆိပ္သင့္ျခင္းသည္
ျဖစ္ပြားစတြင္ ေရာဂါလကၡဏာျပသမႈမရွိဘဲ ေရာဂါျဖစ္ပြားျပီး ၅ႏွစ္မွ ၁၅ႏွစ္အတြင္းၾကာမွ
အာဆင္းနစ္ကိုယ္ခႏၶာအတြင္း ၀င္ေရာက္မႈ အနည္းအမ်ားအေပၚမူတည္၍ ေရာဂါလကၡဏာ ျပတတ္ပါသည္။
ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ဘဂၤလားေဒ့ႏိုင္ငံတြင္ ၂၅သန္းမွ ၇၇သန္းေသာလူမ်ားသည္ ေရတြင္ပါ၀င္ေသာအာဆင္းနစ္အဆိပ္သင့္ျခင္းေရာဂါကိုခံစားေနရေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ေျမေအာက္နက္နက္တူးေသာေရမ်ားတြင္
အာစင္းနစ္နည္းပါးသည္ကိုေတြ႕ရျခင္းေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့အစုိးရက အာဆင္းနစ္ဓာတ္ပါ၀င္မႈနည္းပါးေသာ
ေျမေအာက္ေရကိုရရွိရန္ ၂၀၀ မီတာထက္ပုိနက္ေသာ အ၀ီစိတြင္းမ်ားကို တူးေဖာ္ရန္ႏွင့္ မိုးေရကိုအသံုးျပဳရန္ႏွင့္
မိုးေရမ်ားတြင္ ျခင္မေပါက္ပြားရန္သတိျပဳေစ၍၊ ေရသန္႔ကိရိယာမ်ားကို အသံုးျပဳျခင္း၊ေသာက္သံုးေရစမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းေရကန္မ်ားမွေရကိုလည္း
သန္႔ရွင္းရန္ စစ္ယူျခင္း၊ ဓာတုေဗဒနည္းျဖင့္ ျပဳျပင္ျခင္းျဖင့္ အသံုးျပဳရန္ ညႊန္ၾကားထားခဲ့ပါသည္။
ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔အစည္းက
အာဆင္းနစ္သည္ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ပစၥည္းအျဖစ္သတ္မွတ္ထား သည္။ သုေတသနျပဳမႈအရ အာဆင္းနစ္ပါ၀င္သည္႔
ေရကို ေသာက္သံုးရေသာေဒသမ်ား မွလူမ်ားသည္ ဆီးအိမ္၊ အဆုတ္၊ အေရျပားကင္ဆာတို႔ ျဖစ္ပြားတတ္ေၾကာင္းကို
ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ထို႔အျပင္အေရျပားျပႆနာမ်ား၊ ေသြးလည္ပတ္မႈစနစ္၊ပင္ကိုခုခံအားစနစ္ႏွင့္အာရုံေၾကာစနစ္မ်ားကို ပ်က္စီးထိခိုက္ေစပါသည္။
အာဆင္းနစ္ပါေသာေရကို ေရခ်ိဳးသန္႔စင္သံုးစြဲျခင္းေၾကာင့္လည္း ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းသို႔ ေရာက္ရွိေစႏုိင္ပါသည္။
လယ္ယာဥယ်ာဥ္စိုက္ပ်ိဳးေရး၊သီးႏွံမ်ားစိုက္ပ်ိဳးျခင္းလုပ္ငန္းမ်ား၊ေရေပးေ၀ျခင္းလုပ္ငန္းႏွင့္ အ၀တ္ေလွ်ာ္ ဖြပ္ရန္ေရမ်ား
တြင္္လည္း အာဆင္းနစ္ဓါတ္ ကင္းစင္ရန္ လုိအပ္ပါသည္။ အစားအေသာက္မ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ပင္လယ္စာမ်ားတြင္လည္း
အာဆင္းနစ္ဓါတ္ပါ ၀င္တတ္ပါသည္။ ေက်ာက္ျဖစ္ ရုပ္ၾကြင္းေလာင္စာမ်ား ေလာင္ကြ်မ္းျခင္းႏွင့္
သတၱဳအရည္က်ိဳသည္႕ လုပ္ငန္းမ်ားမွ အာဆင္းနစ္ဓာတ္ေငြ႔မ်ားထြက္ရွိျပီး ေလထဲပ်ံ႕လြင့္မႈေၾကာင့္
ထိုေလကို ရႈရွိက္ရေသာ လူမ်ားအား က်န္းမာေရးထိခုိက္ႏိုင္ပါသည္။
သစ္မ်ားတာရွည္ခံရန္
အာဆင္းနစ္မ်ားကိုပုိးသတ္ေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳျခင္းႏွင့္ ထိုသစ္မ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊
ေရြေဘာ္ထုိး၊ ေကာ္ပတ္စားျခင္း တို႔မွလည္း အာဆင္းနစ္မ်ား ထြက္ရွိႏိုင္ပါသည္။ ပိုးမႊားသတ္ေဆးအျဖစ္
သံုးစြဲမႈေၾကာင့္ ေျမၾကီးထဲသို႔ေရာက္ရွိ ႏိုင္ပါသည္။ အာဆင္းနစ္သည္ လူမ်ားထံ သို႕ ေရ၊
ေလ၊ အစားအေသာက္မွတစ္ဆင့္ ေရာက္ရွိႏိုင္၏။ အာဆင္းနစ္ပါ၀င္ေသာ ေရကိုအေငြ႔ပ်ံေစျပီး ေပါင္းခံျခင္းျဖင့္လည္း
သန္႔ရွင္းေစႏိုင္ပါသည္။ ေရကို ၾကိဳခ်က္ျခင္းျဖင့္ အာဆင္း နစ္ဓါတ္ကို မဖယ္ရွားႏိုင္ပါ။
မိမိေသာက္သံုးေနေသာေရမ်ားတြင္အာဆင္းနစ္ဓါတ္ပါ၀င္မႈရွိမရွိစမ္းသပ္စစ္ေဆးသင့္ပါသည္။ ပါ၀င္ပါကေရကုိ သန႔္စင္ျပီးမွသာသုံးစြဲရပါမည္
ေရတစ္ လီတာ တြင္ အာဆင္းနစ္ပါ၀င္မႈကုိ မီလီဂရမ္၊ပီပီအမ္ mg/L (milligram per litre)
= ppm (part per million)။ ေရတစ္လီတာ တြင္ အာဆင္းနစ္ပါ၀င္မႈကို မုိက္ခရုိ ဂရမ္၊ပီပီဘီ
(သို႕မဟုတ္) µg/L (microgram per litre) = ppb (part per billion)ျဖင့္တိုင္းတာပါသည္။ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔အစည္းမွသတ္မွတ္
ထားေသာေသာက္သံုးေရတြင္အာဆင္းနစ္ပါ၀င္မႈအမ်ားဆံုးကို0.01gm/L=10µg/L=10ppbဟုသတ္မွတ္ထားပါသည္။
အာဆင္းနစ္သည္ ေရထဲတြင္ ပုံသဏန္ ၂ မ်ိဳးျဖင့္ ေအာက္စီဂ်င္ ရရွိမႈ ေပၚမႈတည္ျပီး အာဆင္းႏုိက္
As(3)=H3AsO3, ႏွင့္ အာဆင္းႏုိတ္ As(5)=H2AsO4အျဖစ္ ပါ၀င္ေနတတ္ပါသည္၊
က်ဥ္းေျမာင္းေသာ ပုိက္အ၀ိစီတြင္းမွ
ထြက္ေသာေရသည္ ေအာက္စီဂ်င္ ရရွိမႈနည္းပါးသည့္ As(3)=H3AsO3 အာဆင္းနစ္ ပါ၀င္ေသာေရျဖစ္ပါသည္။
ပီအိပ္ ၄ မွ ၁၀ အတြင္း ရွိတတ္ပါသည္ As(5)=H2AsO4 သည္ ေအာက္စီဂ်င္ျဖင့္ ထိေတြ႔ျပီး အာဆင္းႏုိတ္ျဖစ္ပါသည္၊
အာဆင္းနစ္ ပါ၀င္ေသာ ေရကုိ သန္႔စင္ရန္အာဆင္းႏုိက္As(3)ကုိအာဆင္းႏုိတ္As(5)ျဖစ္ရန္ပထမဦးစြာ
ေအာက္စီဂ်င္ျဖင့္ထိေတြ႔ေစရ ပါသည္။ အာဆင္းနစ္ပါ၀င္ေသာေရကုိ ေလထုျဖင့္ ထိေတြ႔ေစရန္ ေရပန္းေရအမႈန္အမြွားအျဖစ္
ျပဳလုပ္ခံယူရပါသည္။ ဒုတိယဆင့္အျဖစ္ အာဆင္းႏုိတ္As(5)ကုိသံေအာက္ဆုိက္ (Hydrous
ferric oxide) ႏွင့္ ဓာတ္ျပဳ ဖယ္ရွားကာ သဲ မီးေသြး တုိ႔ျဖင့္ ျဖတ္သန္းျပီး ေရသန္႔ကုိ
ရရွိေစ ပါသည္။ (H2AsO4+FeOH=FeHAsO4+H2O)
ေသာက္သုံးေရမွ အာဆင္းနစ္ဖယ္ရွားရန္
ေရသန္႔သည့္စံနစ္မ်ား အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါသည္။ အက်ဥ္းအားျဖင့္ ေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္ပါသည္။
(Reverse Osmosis
Systems) (Anionic Exchange Systems) (Iron Oxide Filter Systems) (Activated
Alumina), (Iron Exchange), (Electrodialysis Reversal), (Nanofiltration), (Iron
Addition Coagutation with Direct Filtration)
အထက္ပါေရသန္႔စံနစ္မ်ားကုိမသုံးစြဲႏုိင္သည့္ေဒသမ်ားတြင္အာဆင္းနစ္ပါ၀င္ေသာေရကုိေလထုျဖင့္ ထိေတြ႔ေစျခင္း၊
သံေအာက္ဆုိက္ျဖင့္ ထိေတြ႔ေစျခင္းျဖင့္ အာဆင္းနစ္ကုိ ဖယ္ထုတ္ႏုိင္ပါသည္။ ထုိမွတစ္ဆင့္၊
သဲမီးေသြးတုိ႔ျဖင့္ ျဖတ္ သန္းျပီး ေရသန္႔ကုိ ရရွိေစႏုိင္ေသာ နည္းလမ္းျဖင့္ ေငြကုန္ေၾကးၾက နည္းပါးစြာ
လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ပါသည္။
မိမိအိမ္သုံးေရသန္႔ပုံစံကုိလြယ္ကူစြာလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ရန္ေဖၚျပအပ္ပါသည္အခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္မ်ားတြင္ က်န္းမာေရးျပႆနာ
မ်ားထုတ္ေဖၚႏိုင္မႈေႏွးေကြးျခင္း၊ သတင္းပို႔မႈေႏွးေကြးျခင္းေၾကာင့္ မိမိကိုယ္မိမိအာဆင္းနစ္ေၾကာင့္ေရာဂါမ်ား
ခံစားေနရေၾကာင္းမသိရွိၾကပါ။ လူအမ်ားအာစင္းနစ္ေရာဂါ ခံစားေနရေၾကာင္း ေစာစီးစြာသိရွိျပီး
ကာကြယ္ကုသႏိုင္ရန္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္သည္႔ လုပ္သားမ်ား၊ လိုအပ္္သကဲ့သုိ႔ က်န္းမာေရး
အသိပညာ တိုးတက္ျပီး ေရာဂါမ်ားကို မည္ကဲ့သို႔ ေရွာင္ရွားရမည္။ အာဆင္းနစ္၏ အႏၱရာယ္ကို
သိရွိ ေရွာင္ၾကဥ္ေစရန္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႔ ေဆာင္ရြက္ရပါမည္။
ေရသည္ လူသားမ်ားဘ၀အတြက္
မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ေသာ က်န္းမာေရးအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးသည့္ အရာျဖစ္ပါသည္။ ေသာက္သုံးေရ
ရွားပါးသည့္္ ေဒသမ်ား၊ ေရေကာင္းေရသန္႔ ေလ်ာ့နည္းေနသည့္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား၊မွ ေရကုိသုံးစြဲေနၾကရသည့္ လူမ်ား၊
က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္သည့္ ေရေကာင္းေရသန္႔ ရရွိေရးသည္ ေဆာလ်င္စြာ ေဆာင္ရြက္ရမည့္လုပ္ငန္းျဖစ္ပါသည္။
ပလစ္စတစ္ပုံး (အခ်င္း ၃ေပ ၊ အျမင့္ ၃ ေပ ၆
လက္မ) ကုိ အသုံးျပဳႏုိင္ပါသည္။
စြမ္းထက္ေနာင္ (ဦး၀င္းေဆြ) ဖုန္း ၆၄၁၀၅၁
